Dostęp do mieszkań to temat, który w Polsce od lat wywołuje emocje. Rosnące ceny, coraz wyższe koszty najmu i ograniczona oferta sprawiają, że wielu młodych ludzi odkłada decyzję o zakupie własnego lokum. Najnowsza analiza firmy JLL, przygotowana na podstawie danych Eurostatu za 2024 rok, pokazuje, że nasz kraj wciąż ma wiele do nadrobienia. W ogólnym rankingu dostępności mieszkań uwzględniającym zarówno aspekty finansowe, jak i jakościowe, Polska zajęła dopiero 21. miejsce w Unii Europejskiej, osiągając wynik 116 punktów przy unijnej średniej na poziomie 104 punktów.

Wysokie koszty przy małym metrażu

Największym problemem okazała się dostępność mieszkań w ujęciu finansowym. Aż 55% polskich gospodarstw domowych uznaje wydatki na mieszkanie za poważne obciążenie, podczas gdy w całej UE taką odpowiedź deklaruje niespełna jedna trzecia (32%). Choć w Polsce mniej osób ma długi z tytułu kredytów hipotecznych czy zaległości czynszowych, to same ceny mieszkań i czynszów w relacji do zarobków są dla wielu zbyt wysokie.

Skutkiem są kompromisy, gdyż Polacy częściej niż mieszkańcy Zachodu wybierają lokale o mniejszym metrażu i z mniejszą liczbą pokoi. Statystyki pokazują, że w naszym kraju na tysiąc mieszkańców przypada około 400 mieszkań, podczas gdy w wielu państwach Europy Zachodniej jest to nawet 500–600 lokali.

Przeludnienie to wciąż codzienność

Dane Eurostatu wskazują, że problemem pozostaje również przeludnienie. Co trzecie polskie gospodarstwo domowe (34%) mieszka w lokalach, które nie odpowiadają potrzebom domowników pod względem wielkości. To wynik dwukrotnie wyższy niż unijna średnia wynosząca 17%. Pod tym względem gorzej wypadają jedynie Bułgaria, Łotwa i Rumunia.

Zbyt mała liczba mieszkań w stosunku do liczby mieszkańców sprawia, że nawet nowe inwestycje deweloperskie nie nadążają za rosnącym popytem, a to przekłada się na dalszy wzrost cen i ograniczenia w wyborze.

Technicznie jest lepiej, ale to za mało

Jest jednak i jaśniejsza strona raportu. Polska wyróżnia się na tle Europy, jeśli chodzi o stan techniczny mieszkań. Tylko niewielki odsetek gospodarstw domowych zgłasza problemy z niedostatecznym ogrzewaniem, nieszczelnymi dachami czy brakiem podstawowych udogodnień. Średni wynik w tej kategorii to zaledwie 18 punktów, przy unijnej średniej wynoszącej 37 punktów. To pokazuje, że nowe budownictwo jest solidne, a modernizacja starszych zasobów przynosi efekty.

Nie zmienia to jednak faktu, że bez szeroko zakrojonego programu budowy mieszkań społecznych i dostępnych cenowo trudno będzie wyjść z pułapki przeludnienia i wysokich kosztów.

Raport JLL dobitnie pokazuje, że choć Polska nadrabia dystans w jakości budownictwa, to prawdziwym wyzwaniem pozostaje dostępność finansowa i ilościowa. Bez zmian systemowych, które pozwolą zwiększyć liczbę lokali i obniżyć koszty ich utrzymania, kolejne pokolenia mogą wciąż zmagać się z tym samym problemem – brakiem własnego, komfortowego miejsca do życia.